RECENZJA: 12 zasad skutecznej edukacji – czyli jak uczyć, żeby nauczyć

Lektura tej książki zajęła znacznie więcej czasu niż planowałam, ale złożyło się na to wiele czynników, które niekoniecznie były zależne ode mnie. Od wyprowadzki, kupowania mieszkania, remontu, wprowadzenia się do nowego miejsca, aż po niechcemisizm, który pojawiał się od czasu do czasu, gdy naprawdę chciałam sięgnąć po tą książkę.

Ale w końcu w lipcu, po 7 miesiącach, udało mi się ją przeczytać i dobrze przetworzyć. Niestety, część moich notatek, które sobie robiłam, zaginęły gdzieś podczas koczowania na milionie kartonów, ale na szczęście, uratowały mnie notatki w książce, które zawsze staram się robić i… zdjęcia notatek! 😀 Dzięki nim właśnie mogę podzielić się Tobą dokładną recenzją tej książki 🙂

Mam nadzieję, że Ci się przyda! 😀

O CZYM JEST TA KSIĄŻKA?

Książka jest poświęcona skutecznej edukacji. To chyba oczywiste. Ale dla każdego słowo skuteczna może oznaczać coś całkowicie innego. Przemysław Bąbel i Marzena Wiśniak, postanowili w tej książce zebrać skuteczne, czyli atrakcyjne (zarówno dla uczniów jak i nauczycieli) sposoby nauki, ale również prowadzące do lepszego, czyli trwałego zapamiętania informacji i łatwego przypominania ich sobie. Być może brzmi to skomplikowanie, jednakże autorzy w przystępny i interesujący sposób opisują poszczególne aspekty, które składają się na skuteczną edukację.

DLA KOGO JEST TA KSIĄŻKA?

Jest to książka dla każdego nauczyciela, niezależnie od tego jakiego przedmiotu naucza. Jeśli uczysz fizyki, historii, języka polskiego, biologii, matematyki czy języków obcych to możesz być pewien, że znajdziesz w niej coś dla siebie. Autorzy zadbali o to, aby każdy nauczyciel znalazł tu praktyczne pomysły na ćwiczenia, które od razu może wdrożyć w życie.

KIEDY PO NIĄ SIĘGNĄĆ?

Tutaj prawopodobnie się powtarzam, ale powiem to ponownie – każdy moment jest dobry. Gdybym miała polecać jakiś konkretny okres w roku, to zasugerowałabym wakacje, ponieważ wtedy na spokojnie i z otwartym umysłem możesz czerpać z tej książki garściami. Oczywiście miej pod ręką coś do pisania, bo z pewnością zainspiruje Cię do wielu ciekawych aktywności na swoich lekcjach.

Natomiast jeśli chodzi o doświadczenie, to tutaj także uważam, że sprawdzi się ona u nauczyciela na każdym etapie. Dla kogoś początkującego, będzie ogromną skarbnicą wiedzy, która sprawi, że nabierze większej pewności do tego, jak planuje lekcje. Z kolei osoby z większym doświadczeniem, być może znajdą w niej jakiś powiew świeżości i pomysł na jakiś nietypowy element, który może okazać się miłą niespodzianką nie tylko dla nich, ale też dla ich uczniów.

JAK JĄ CZYTAĆ?

Tak jak wspominałam wyżej, warto poświęcić tej książce więcej czasu, tak aby na bieżąco analizować i wymyślać sposoby, dzięki którym uczniowie jeszcze więcej wyciągną z Twoich lekcji. Ponadto polecam mieć zawsze pod ręką książki (w zależności od tego jakiego przedmiotu nauczasz) i w między czasie analizować co możesz udoskonalić w danej lekcji, opartej na konkretnym zagadnieniu.

Przyda Ci się również coś do pisania np. ołówek, długopis, kredka – cokolwiek. No i nie zapomnij o zeszycie lub zwykłych kartkach i karteczkach samoprzylepnych. Podczas lektury tej książki jest prawie niemożliwe aby nie robić z niej notatek albo chociaż nie zaznaczać przydatnych narzędzi, po które warto sięgnąć lub pomysłów na ćwiczenia, które z pewnością będziesz chciał wypróbować na lekcji.

Sama zrobiłam notatki do każdego rozdziału, a ponadto książka jest pełna moich zapisków na marginesach i zakreśleń istatonych dla mnie treści. Na zdjęciu poniżej możesz zobaczyć notatkę z rozdziału, poświęconego powtarzaniu 🙂

JAK ZBUDOWANA JEST TA KSIĄŻKA?

Na początku każdego rozdziału, znajdziesz krótkie streszczenie treści, jakie są w nim zawarte, a także przypomnienie tego, co znajduje się we wcześniejszym. Muszę przyznać, że jest to bardzo pomocne, ponieważ, gdy sięgasz po książkę, po dłuższym czasie, to możesz sobie szybko przypomnieć, w jakim miejscu skończyłeś.

Ponadto, prawie każdy rozdział zawiera chociaż jedno ćwiczenie, które Czytelnik powinen wykonać. Pamiętasz gdy wspominałam o kartce i długopisie? Czasem będziesz ich potrzebować do wykonania bardzo krótkich i prostych zadań. W większości polegają one na zapamiętaniu jak największej ilości wyrazów, także bez obaw – nie jest to nic strasznego.

Kolejnym elementem, który znajduje się w każdym rozdziale, są bloki rozszerzające dane treści. Ich treść jak się domyślasz nie jest obowiązkową lekturą, ale mimo wszystko warto się z nimi zapoznać. Najczęściej mają charakter ciekawostek.

Prawie w każdym rozdziale, znajduje się również sekcja narzędzia, w której Autorzy dzielą się nazwami konkretnych narzędzi, które mogą Ci się przydać przy prowadzeniu lub planowaniu lekcji. Ponadto w tej sekcji, znajdziesz również metody, które możesz od razu wprowadzić do swojego nauczycielskiego warsztatu.

Sekcja do zastosowania, bezpośrednio odnosi Cię do konkretnych adresów stron internetowych, na których znajdziesz dodatkowe informacje lub generatory.

Poradź uczniom jest to najrzadziej pojawiająca się sekcja w tej książce, jednakże nie mogę o niej nie wspomnieć. Autorzy dzielą się w niej poradami, którymi jak sam możesz się domyślić, warto podzielić się z uczniami. Pierwszy raz, pojawia się w trzecim rozdziale, który jest poświęcony powtórkom. Zawiera informacje o tym, jak skutecznie uczniowie mogą powtarzać zrealizowany do tej pory materiał, w domowym zaciszu.

Ostatnie dwie sekcje, czyli najważniejsze pojęcia i pamiętaj, że pojawiają się pod koniec każdego rozdziału i służą podsumowaniu treści, które są w nich zawarte.

JAKIE TREŚCI MOŻESZ ZNALEŹĆ W KSIĄŻCE?

Książka składa się z 12 rozdziałów i jak mżesz się domyślić każdy z nich odpowiada jednej, konkretnej zasadzie z tytułu książki. Zanim weźmiesz się za lekturę rozdziałów, to koniecznie polecam przeczytanie wprowadzenia, w którym autorzy wyjaśniają czym jest skuteczna edukacja. Ponadto dowiesz się z niego, że Przemysław Bąbel i Marzena Wiśniak, napisali wcześniej (w 2008 roku) książkę „Jak uczyć, żeby nauczyć”. Niestety, bardzo ciężko jest dostać chociażby używany egzemplarz tej książki, dlatego postanowili ją trochę zmodyfikować i rozszerzyć znajdujące się w niej treści, co poskutkowało pojawieniem się książki, której recenzję właśnie czytasz 🙂

Ale do rzeczy, ponieżej możesz znaleźć krótkie podsumowanie treści, jakie znajdują się w poszczególnych rozdziałach tej książki.

• Koncentracja, czyli o kierowaniu uwagą uczniów – w rozdziale tym znajdziesz wiele podpowiedzi co zrobić, aby uczniowie lepiej się koncentrowali podczas zajęć. Ponadto dowiesz się również jaka jest różnica pomiędzy pamięcią sensoryczną, a uwagą. Dodatkowo, opisane zostały narzędzia, które ułatwią Ci kierowanie uwagą uczniów.
• Porcjowanie, czyli grupowanie informacji – często chcemy od razu wszystko wprowadzić, przez co uczniowie mogą poczuć się za bardzo przytłoczeni nowymi informacjami, co w rezultacie skutkuje tym, że przestają się skupiać i w sumie nic już nie wiedzą. Ten rozdział, szczegółowo opowiada jak prawidłowo powinno porcjować się materiał, tak aby uczniowie jak najwięcej zyskali.
• Powtarzanie, czyli ćwiczenie czyni mistrza – jeśli jeszcze nie przekonałeś się do tego, że powtarzanie materiału z uczniami jest tak istotnym elementem ich edukacji, to po przeczetyniu tego rozdziału z pewnością zmienisz zdanie. Autorzy szczegółowo opisują, jak powinno się rozłożyć w czasie powtórki materiałów, aby były one najskuteczniejsze oraz podpowiada jakie materiały można wykorzystać aby powtórzenia stały się przyjemniejsze i bardziej efektywne.
• Rozumienie, czyli schodzenie na poziom semantyczny – rozdział ten mówi o tym, w jak sposób mózg najłatwiej i najszybciej zapamietuje nowe informacje. Ponadto znajdziesz w nim sporo podpowiedzi, jakich narzędzi użyć, aby Twoi uczniowie jeszcze lepiej poradzili sobie z tworzeniem sieci skojarzeń pomiędzy nowym, a starym zakresem materiału. Autorzy podpowiadają także, jak stworzyć mapy myśli i dlaczego warto zapoznać z tą techniką uczniów.
• Kolejność informacji, czyli o znaczeniu miejsca w szeregu – jest to chyba najkrótszy rozdział w książce, z którego dowiesz się w jaki sposób i kiedy uczniowie zapamiętują najwięcej informacji. Autorzy dzielą się z Tobą także przykładowym rozkładem infomracji na lekcji, tak aby uczniowie mogli z niej jak najwięcej wynieść. Kto by pomyślał, że kolejność ma aż tak ogromne znaczenie 🙂
• Obraz silniejszy niż słowo, czy o angażowaniu wyobraźni – tym razem Autorzy wyjaśniają, co takiego ma w sobie obraz, że łatwiej pobudza wyobraźnię, która jest kluczowym elementem dobrej edukacji. Ponadto, dowiesz się dlaczego nie powinno się podpowiadać wyobrażeń uczniom, a pozwolić im na stworzenie własnych. Jeśli szukasz infomacji o mnemotechnikach, to również znajdziesz kilka z nich opisanych właśnie w tym rozdziale.
• Odnoszenie do Ja, czyli o łączeniu wiedzy z osobą ucznia – w tym rozdziale dowiesz się, dlaczego warto postawić na indywidualne podejście do uczniowskiego Ja. Już śpieszę z wyjaśnieniem. Wystarczy pozwolić im wcielać się w role danych osób, zachęcać do zastanowienia się, co każdy poszczególny uczeń, zrobiłby w danej sytuacji oraz jaką naukę może wynieść z danej partii matariału, która będzie dla niego istotna. Uczniom łatwiej jest przyswoić nowe informacje, gdy mogą je odnieść do własnych doświadczeń.
• Uczenie się przez doświadczenie, czyli przeżyć znaczy wiedzieć – lektura tego rozdziału była dla mnie najprzyjemniejsza. Chłonęłam z niego jak gąbka, a to wszystko dlatego, że sama w swoim stylu nauczania staram się jak najczęściej wykorzystywać doświadczenie i metody projektowe. Ponadto, z tego rozdziału dowiesz się, że uczenie nie zawsze musi być świadome, a może być społeczne, nieświadome, niezamierzone czy nawet uboczne. Dodatkowo, jeśli chcesz spróbować uczenia przez doświadczenie, to w tym rozdziale znajdziesz dokładne informacje o tym, jak powinno to wyglądać i jak się za to zabrać.
• Emocje, czyli akumulator pamięci – jak sam możesz zobaczyć po tytule rozdziału, tym razem dowiesz się jaki wpływ na uczenie się i pamięć uczniów, mają ich emocje. Dodatkowo, autorzy dokładnie wyjaśnią jakie emocje są najbardziej pożądane w procesie uczenia się, a jakich powinno się unikać przy wymagającym materiale. Co więcej, jeśli kiedykolwiek zastanawiałeś się nad tym, czy stan emocjonalny może być swego rodzaju wskazówką, dzięki której uczniowi będzie łatwiej przypomnieć sobie potrzebne informacje, to w tym rozdziale jest to dokładnie wyjaśnione.
• Czas na przerwę, czyli wiedza musi się uleżeć – lektura tego rozdziału uświadomiła mi jak bardzo istotnym elementem w procesie uczenia się jest właśnie uleżenie się wiedzy. Osobiście, sama gdy się muszę czegoś nauczyć nie lubię robić sobie przerw. Zdecydowanie na mnie działa lepiej „odbębnienie” zaplanowanej godziny nauki i kolejnego dnia powtórzenie materiał. Z tego rozdziału z kolei dowiedziałam się, dlaczego warto robić krótkie przerwy i jaki mają one wpływ na uczenie się. Przetestuję na sobie te wskazówki przy najbliższej okazji 😀 Ponadto, w tym rozdziale znajdziesz gotowe pomysły na krótkie przerywniki dla uczniów, które chociaż na chwilę ich odciążą, aby później mogli lepiej skupić się na kolejnej porcji nowego materiału.
• Wskazówki do przypominania, czyli jak zapamiętać żeby sobie przypomnieć – w tym rozdziale znajdziesz wiele przydatnych podpowiedzi co zrobić, by ułatwić swoim uczniom (lub sobie też) przypominanie ważnych informacji. Ponadto, autorzy również wyjaśniają, dlaczego Twoi podopieczni mogą mieć trudności z przypomnieniem sobie materiału, który mimo wszystko bardzo dobrze opanowali. Dodatkowo, autorzy zadbali o to abyś poznał przydatne triki, którymi możesz podzielić się z uczniami, aby łatwiej im było zapamiętywać i przypominać opanowany już materiał.
• Motywowanie uczniów, czyli o roli wzmacniania – ostatni rozdział poświęcony jest motywowaniu uczniów. Dowiesz się jakich sposobów powinieneś unikać, a jakie przyniosą lepszy skutek. Ponadto, skoro jest mowa o motywowaniu, to nie mogło zabraknąć tu również informacji o karaniu. Autorzy poddają je w wątpliwość i po przeczytaniu tego rozdziału, powinieneś dać sobie spokój ze stosowaniem kar wobec swoich uczniów. A, zapomniałabym o najważniejszym! W tym rozdziale znajdziesz także informacje o tym, jak oczekiwania nauczycieli wpływają na uczniów. Bardzo polecam dokładnie zapoznać się z ostatnim rozdziałem 🙂

Na samym końcu znajduje się podsumowanie całej książki, które musisz zrobić sobie sam. Autorzy przygotowali je w formie ćwiczenia, w którym własnymi słowami, możesz streścić najistotniejsze informacje z każdego rozdziału. Uważam, że jest to świetny pomysł, ponieważ, możemy sobie to podsumowanie całkowicie zindywidualizować. Wiadomo przecież nie od dziś, że na każdego człowieka, działa coś innego.

CO PODOBAŁO MI SIĘ W KSIĄŻCE?

Pozwól, że wypunktuje tutaj poszczególne zalety, które dostrzegam w tej książce.

• Zdecydowanie jest to książka, która odpowiada nowoczesnym standardom i sposobom nauczania.
• Jest napisana w zrozumiały i przystępny sposób i nie sili się na bardzo naukowy język.
• Nie jest bardzo obszerna. Najważniejsze informacje, czyli rozdziały od 1-12 to zaledwie 190 stron.
• Autorzy często potwierdzają zamieszczone w książce informacje badaniami psychologicznymi, a więc nie są to puste dane.
• Na pochwałę zasługuje też fakt, że jest to książka, w której nauczyciele różnych przedmiotów znajdą coś dla siebie.
• Książka zawiera wiele gotowych pomysłów, które od razu możesz wypróbować na lekcji.

CO NIE PODOBAŁO MI SIĘ W KSIĄŻCE?

Jeśli już mam się do czegoś doczepić, to uważam, że w książce znajduje się za dużo bloków rozszerzającyh. Absolutnie nie twierdzę, że są one zbędne, ponieważ treść jest naprawdę warta przeczytania. Jednakże mnie osobiście brakuje w niej bloków z serii poradź uczniom. Byłoby cudownie, gdyby kiedyś, w kolejnym wydaniu autorzy pzrygotowali więcej takich wskazówek, którymi od razu można się podzielić z uczniami.

Drugą rzeczą, która mi się marzy, ale to tyczy się chyba każdej książki, jest miejsce na notatki i własne przemyślenia po każdym rozdziale.

Ostatnią rzeczą, która rzuciła mi się na myśl w trakcie lektury i już po przeczytaniu, to to, że książka może wydać się bardzo oczywista dla kogoś, kto już jest starym wyjadaczem w nauczycielskiej branży. Aczkolwiek myślę, że nawet osoba z wieloletnim doświadczeniem znajdzie w niej coś, co może ją zaskoczyć 🙂

REASUMUJĄC…

Jak sam widzisz, minusy które wcześniej wymieniałam, nie dotyczą treści, które znajdują się w książce, więc śmiało możesz po nią sięgnąć. Tak jak wspominałam, lektura tej książki jest bardzo przyjemna, ale warto poświęcić jej więcej czasu, po to, aby na spokojnie przemyśleć treści, które się w niej znajdują. Myślę, że znajdziesz w niej wiele inspiracji, na wymyślenie własnych aktywności, które dodatkowo wzbogacą Twoje lekcje.

Mam nadzieję, że nie zanudziłam Cię tym wpisem. Możesz mi wierzyć, że starałam się napisać wszystko, co powinieneś wiedzieć przed zakupem, a jednocześnie nie chciałam zdradzać za dużo.

Jestem bardzo ciekawa, czy już czytałeś tą książkę – jeśli tak, to koniecznie daj znać w komentarzu czy Ci się podobała! 🙂

Trzymaj się ciepło!

Jeśli podoba Ci się to co robię